عفونت ادراری در بارداری یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که خانم‌های باردار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. توجه داشته باشید که تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی در دوران بارداری باعث افزایش احتمال بروز این عفونت می‌شود به همین خاطر شناخت علائم، روشهای پیشگیری و درمان آن نقش مهمی در حفظ سلامت مادر و جنین دارد.
علائم عفونت ادراری در بارداری
علائم عفونت ادراری در بارداری در ابتدا خفیف بوده، اما در صورت بی‌توجهی می‌توانند به مشکلات جدی‌تری مانند عفونت کلیه منجر شود. به دلیل تغییرات هورمونی و فشاری که رحم بر مثانه وارد می‌کند، احتمال بروز این علائم در دوران بارداری بیشتر است. علائم شایع به شرح زیر است:
- احساس سوزش هنگام ادرار
- تکرر ادرار (نیاز مداوم به دفع ادرار)
- درد یا فشار در ناحیه زیر شکم
- وجود خون در ادرار
- ادرار تیره یا با بوی ناخوشایند
- تب و لرز (در صورت پیشرفت عفونت)
- تهوع یا استفراغ (در موارد شدید)
- درد در ناحیه پهلو یا پشت (نشانه درگیری کلیه‌ها)
علت عفونت ادراری در بارداری
عفونت ادراری در بارداری به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی در بدن زنان باردار اتفاق می‌افتد که شرایط را برای رشد باکتری‌ها در مجاری ادراری فراهم می‌کند. این تغییرات می‌توانند باعث کند شدن جریان ادرار و افزایش احتمال تجمع باکتری‌ها شوند.
❇️ تغییرات هورمونی
در دوران بارداری، سطح هورمون پروژسترون افزایش می‌یابد. این هورمون باعث شل شدن عضلات صاف دیواره مجاری ادراری و مثانه می‌شود. در نتیجه، سرعت تخلیه ادرار کاهش می‌یابد و ادرار برای مدت بیشتری در مثانه باقی می‌ماند. این محیط، زمینه رشد و تکثیر باکتری‌ها را فراهم می‌کند.
❇️ فشار رحم بر مثانه و مجاری ادراری
با رشد جنین، رحم بزرگ شده و به مثانه و حالب‌ها فشار وارد می‌کند که می‌تواند باعث انسداد نسبی جریان ادرار و تجمع آن در دستگاه ادراری شود. دقت داشته باشید که تجمع ادرار احتمال عفونت را بالا می‌برد زیرا باکتری‌ها فرصت بیشتری برای رشد پیدا می‌کنند.
❇️ تغییر در pH و ترکیب شیمیایی ادرار
در بارداری، ترکیب شیمیایی و pH ادرار تغییر می‌کند و این تغییرات می‌توانند موجب کاهش قدرت دفاعی ادرار در برابر باکتری‌ها شوند. کاهش اسیدیته ادرار یا وجود گلوکز در ادرار (در صورت دیابت بارداری) می‌تواند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد کند.
❇️ کاهش ایمنی بدن در بارداری
سیستم ایمنی بدن خانم‌ها در دوران بارداری به‌طور طبیعی کمی سرکوب می‌شود تا بدن جنین را به‌عنوان جسم خارجی دفع نکند. این کاهش ایمنی می‌تواند باعث شود که بدن در برابر عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های ادراری، آسیب‌پذیرتر شود.
❇️ سابقه قبلی عفونت ادراری
خانم‌هایی که پیش از بارداری سابقه عفونت‌های مکرر ادراری داشته‌اند، در دوران بارداری نیز بیشتر در معرض این مشکل هستند. زیرا مجاری ادراری آن‌ها حساس‌تر یا دچار اختلال در تخلیه کامل ادرار خواهد شد و همین موضوع زمینه‌ساز عفونت است.
راه‌های تشخیص عفونت ادراری در بارداری
تشخیص عفونت ادراری در زنان باردار اهمیت زیادی دارد، زیرا این عفونت‌ها می‌توانند بدون علائم واضح باشند و در صورت عدم درمان، به کلیه‌ها آسیب برسانند. پزشکان با استفاده از روشهای مختلف می‌توانند وجود عفونت را شناسایی و درمان مناسب را آغاز کنند. مهم‌ترین راه‌های تشخیص به شرح زیر است:
- پزشک با پرسیدن سوالاتی درباره علائم مانند سوزش ادرار، تکرر ادرار یا درد زیر شکم می‌تواند به وجود احتمالی عفونت مشکوک شود.
- نمونه ادرار از نظر وجود گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، نیتریت و باکتری بررسی می‌شود. این آزمایش یکی از ابتدایی‌ترین و سریع‌ترین راه‌های تشخیص است.
- اگر نتایج آزمایش ادرار مشکوک باشد یا علائم شدید باشند، کشت ادرار انجام می‌شود در واقع این آزمایش مشخص می‌کند کدام نوع باکتری عامل عفونت است و به کدام آنتی‌بیوتیک حساسیت دارد.
- در صورت بروز عفونت‌های مکرر یا عفونت کلیه پزشک برای بررسی دقیق‌تر از سونوگرافی کلیه و مجاری ادراری استفاده کند تا انسداد یا ناهنجاری خاصی را تشخیص دهد.
درمان عفونت ادرای در دوران بارداری
درمان عفونت ادراری در دوران بارداری باید با دقت و تحت نظر بهترین متخصص زنان در صادقیه انجام شود، زیرا استفاده از برخی داروها در این دوران محدودیت خواهد داشت. هدف اصلی درمان، از بین بردن باکتری‌ها و جلوگیری از گسترش عفونت به کلیه‌ها است. این روشهای درمانی به شرح زیر است:
آنتی‌بیوتیک‌های ایمن در بارداری
پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی تجویز می‌کند که برای دوران بارداری بی‌خطر باشند این داروها بین ۳ تا ۷ روز مصرف می‌شوند. توجه داشته باشید که انتخاب نوع آنتی‌بیوتیک براساس نتیجه کشت ادرار و حساسیت باکتری انجام می‌شود. البته توجه داشته باشید که رعایت دقیق مدت مصرف دارو برای درمان کامل عفونت ضروری است.
نوشیدن مایعات فراوان
افزایش مصرف آب و مایعات به شست‌وشوی مثانه و دفع سریع‌تر باکتری‌ها کمک می‌کند. نوشیدن مایعات کافی همچنین از غلیظ شدن ادرار جلوگیری می‌کند و احساس سوزش را کاهش می‌دهد.
استراحت و رعایت بهداشت فردی
استراحت کافی به بدن فرصت بهبودی می‌دهد و از گسترش عفونت جلوگیری می‌کند. رعایت بهداشت ناحیه تناسلی، خشک نگه‌داشتن این ناحیه و شست‌وشوی مناسب از جمله اقدامات مکمل در درمان هستند. استفاده از لباس زیر نخی و گشاد نیز توصیه می‌شود.
پیگیری و کنترل منظم
پس از پایان دوره درمان، پزشک معمولاً آزمایش مجدد ادرار تجویز می‌کند تا اطمینان حاصل شود که عفونت به‌طور کامل برطرف شده است. در صورت بروز عفونت‌های مکرر، بررسی‌های بیشتری برای یافتن علت زمینه‌ای انجام می‌شود. پیگیری منظم در دوران بارداری برای پیشگیری از عوارض احتمالی بسیار مهم است.
در نهایت…
عفونت ادراری در بارداری اگرچه شایع است، اما با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب به‌راحتی قابل کنترل می‌باشد. بی‌توجهی به علائم می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد، بنابراین مراقبت‌های دوران بارداری، پیگیری منظم و رعایت بهداشت فردی نقش مهمی در پیشگیری از این عفونت دارند. با آگاهی و مراقبت، می‌توان دوران بارداری سالم‌تری را تجربه کرد.