التهاب تخمدان که به آن «اووفوریت» نیز گفته می‌شود، یکی از مشکلات التهابی دستگاه تناسلی زنان است که در اثر عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود. این وضعیت با درد شکم، تب، بی‌نظمی قاعدگی و حتی ناباروری همراه خواهد بود به همین خاطر شناخت علل و علائم التهاب تخمدان برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض جدی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
التهاب تخمدان چیست
التهاب تخمدان در واقع یک وضعیت التهابی است که به دلیل عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود و می‌تواند یکی یا هر دو تخمدان را درگیر کند به همین خاطر اگر به‌موقع درمان نشود منجر به بروز مشکلاتی مثل درد مزمن لگن، اختلال در چرخه قاعدگی یا حتی ناباروری خواهد شد به همین خاطر تشخیص و درمان زودهنگام، نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت این بیماری دارد.
علت التهاب تخمدان
التهاب تخمدان در اثر عفونت‌هایی ایجاد می‌شود که از ناحیه واژن یا رحم به تخمدان‌ها گسترش می‌یابند از مهم‌ترین عوامل ایجاد این مشکل به شرح زیر است:
عفونت‌های باکتریایی
این نوع عفونت‌ها از شایع‌ترین علل التهاب تخمدان هستند و اغلب از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند. باکتری‌ها از واژن وارد رحم و سپس لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها می‌شوند و اگر درمان به‌موقع انجام نشود می‌توانند باعث آسیب به بافت تخمدان و ناباروری شوند.
بیماری التهابی لگن
PID یک عفونت گسترده در دستگاه تناسلی فوقانی زنان است که می‌تواند تخمدان‌ها را نیز درگیر کند، این بیماری نتیجه عفونت‌های درمان‌نشده واژنی یا رحمی است که باعث درد شدید لگن، تب و ترشحات غیرطبیعی واژن می‌شود.
جراحی‌های ناحیه لگن یا رحم
انجام جراحی‌هایی مانند لاپاراسکوپی، سزارین یا کورتاژ می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها به نواحی داخلی لگن شود. این باکتری‌ها به تخمدان‌ها نفوذ کرده و باعث التهاب خواهد شد به همین خاطر رعایت بهداشت و مراقبت‌های بعد از جراحی در کاهش این خطر مؤثر است.
سیستم ایمنی ضعیف
افراد مبتلا به HIV یا مصرف‌کنندگان داروهای سرکوب‌کننده ایمنی بیشتر در معرض عفونت و التهاب تخمدان هستند. در این شرایط، بدن قادر به مبارزه مؤثر با عوامل عفونی نیست و تخمدان‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شوند.
انتقال عفونت از سایر ارگان‌ها
گاهی اوقات عفونت‌هایی مانند آپاندیسیت یا عفونت روده‌ای می‌توانند به نواحی اطراف تخمدان سرایت کنند. نزدیکی تخمدان به سایر اندام‌های شکمی، احتمال انتقال عفونت را افزایش می‌دهد به همین خاطر این وضعیت به مراقبت و درمان فوری نیاز دارد تا از گسترش بیشتر التهاب جلوگیری شود.
علائم التهاب تخمدان
التهاب تخمدان با علائمی همراه است که می‌تواند فعالیت روزمره و سلامت باروری زنان را تحت تأثیر قرار دهد البته که شدت علائم بسته به میزان التهاب و علت آن متفاوت است از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در ناحیه پایین شکم یا لگن
- تب و لرز
- بی‌نظمی در قاعدگی
- ترشحات غیرطبیعی واژن
- درد هنگام رابطه جنسی
- احساس ضعف یا خستگی
- تهوع و استفراغ
- مشکل در ادرار کردن یا تکرر ادرار
راه‌های تشخیص التهاب تخمدان
تشخیص التهاب تخمدان نیازمند بررسی دقیق علائم بالینی و استفاده از روش‌های مختلف تصویربرداری و آزمایشگاهی است. پزشک ابتدا با گرفتن شرح حال کامل و انجام معاینه فیزیکی، علائمی مانند درد لگنی، تب و ترشحات غیرطبیعی واژن را بررسی می‌کند.
سونوگرافی لگن
سونوگرافی واژینال یا شکمی یکی از مهم‌ترین ابزارهای تشخیصی برای بررسی وضعیت تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ است. این روش به پزشک کمک می‌کند وجود کیست تخمدان، آبسه یا علائم التهاب را تشخیص دهد.
آزمایش خون
بررسی سطح گلبول‌های سفید و شاخص‌های التهابی مانند CRP و ESR در آزمایش خون می‌تواند وجود عفونت یا التهاب را نشان دهد. در بسیاری از موارد افزایش این شاخص‌ها تاییدکننده التهاب است.
آزمایش ادرار
برای رد کردن عفونت‌های ادراری که احتمال دارد علائمی مشابه التهاب تخمدان ایجاد کند آزمایش ادرار تجویز می‌شود.
آزمایش ترشحات واژن و دهانه رحم
برای شناسایی عامل عفونت، پزشک از ترشحات واژن یا دهانه رحم نمونه‌گیری می‌کند تا آن را از نظر وجود باکتری‌ها یا ویروس‌ها بررسی نماید این کار به ویژه در موارد مشکوک به بیماری‌های مقاربتی اهمیت دارد.
لاپاراسکوپی تشخیصی
در مواردی که تشخیص قطعی با روش‌های غیرتهاجمی ممکن نیست یا علائم بیمار شدید است لاپاراسکوپی انجام می‌شود. این روش جراحی کم‌تهاجمی، به پزشک اجازه می‌دهد مستقیماً داخل لگن را مشاهده کرده و التهاب یا آبسه را ارزیابی کند.
برای دریافت نوبت مشاوره از دکتر لیلا سلطانی بهترین متخصص زنان و زایمان و نازایی با شماره‌های ۰۲۱۴۴۰۳۵۴۳۶ و ۰۹۳۹۷۹۸۱۶۱۶ تماس حاصل نمایید.
درمان ورم تخمدان
درمان ورم یا التهاب تخمدان بسته به علت زمینه‌ای آن متفاوت است، اما شامل داروهای آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدالتهاب و در موارد شدید، بستری در بیمارستان یا حتی جراحی می‌شود به همین خاطر تشخیص دقیق علت التهاب توسط بهترین متخصص زنان در غرب تهران ضروری است تا از بروز عوارضی مانند ناباروری یا گسترش عفونت جلوگیری شود.
مصرف آنتی‌بیوتیک
اگر علت التهاب، عفونت باکتریایی باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز می‌کند. معمولاً دوره درمان بین ۷ تا ۱۴ روز است و باید کامل شود تا عفونت به‌طور کامل از بین برود.
استراحت
در مراحل خفیف، استراحت کافی، مصرف مایعات فراوان و رعایت تغذیه سالم می‌تواند به بهبود سریع‌تر کمک کند همچنین، پرهیز از رابطه جنسی تا پایان دوره درمان توصیه می‌شود.
جراحی
در موارد نادر اگر آبسه یا عفونت شدید ایجاد شود که به دارو پاسخ ندهد نیاز به تخلیه آبسه یا حتی برداشتن تخمدان خواهد بود توجه داشته باشید که نحوه انجام این عمل با با لاپاراسکوپی خواهد بود.
📌 نکته: اگر التهاب تخمدان ناشی از بیماری مقاربتی باشد، لازم است شریک جنسی نیز تحت درمان قرار گیرد تا از انتقال مجدد عفونت جلوگیری شود.
در نهایت….
التهاب تخمدان از مشکلات مهم در سلامت زنان است که در صورت تشخیص و درمان به‌موقع، قابل کنترل و درمان است به همین خاطر آگاهی از علائم، علل و راه‌های درمان آن می‌تواند به پیشگیری از عوارضی مانند ناباروری کمک کند. بنابراین مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز نشانه‌های مشکوک و پیگیری درمان، نقش مهمی در حفظ سلامت باروری دارد.