درمان کیست تخمدان به یکی از مباحث مهم در حوزه سلامت زنان تبدیل شده است که نیازمند توجه ویژه‌ای از سوی پزشکان و بیماران است. انتخاب روش مناسب درمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد که بعد از نظارت و پیگیری های پزشکی برای بیمار انتخاب می‌شوند. در این مقاله به انواع روش های درمان کیست تخمدان و عوارض عدم درمان این مشکل پرداختیم.
علت اصلی تشکیل کیست تخمدان
از مهم ترین دلایلی که منجر به تشکیل کیست تخمدان می شود عبارتند از:
- زمانی که بافت طبیعی رحم(آندومتر) در جایی غیر از رحم برای مثال بر روی رحم، لوله های فالوپ، تخمدان ها، واژن و رکتوم رشد کند آندومتریوز رخ می دهد که در برخی موارد آندومتریوز باعث تشکیل کیست تخمدان می شود.
- سندروم تخمدان پلی کیستیک (pco) که در این عارضه کیست های کوچکی بر روی تخمدان تشکیل می شود.
- عفونت لگنی
- فیبروم ها
- بارداری
کیست تخمدان چند نوع است؟
در ادامه به بررسی انواع کیست تخمدان می پردازیم:
✳️ کیست فولیکولی
هر تخمک در دوران تکامل خود در داخل فولیکول قرار می گیرد و در اواسط دوران پریودی این فولیکول پاره شده و تخمک به رحم منتقل می شود وآن را برای تولید مثل و باروری آماده می کند. در صورتی که این فولیکول پاره نشود، تخمک به رشد خود ادامه داده وتبدیل به کیست می شود.
✳️ کیست جسم زرد
همان طورکه گفته شد وقتی تخمک از فولیکول آزاد می شود به سمت رحم رفته و استروژن و پروژسترون تولید می کند که به این فولیکول جسم زرد می گویند. جسم زرد در واقع درآماده کردن آندومتر برای لانه گزینی نقش مهمی دارد. در صورتی مایع درون فولیکول انباشته شود جسم زرد به کیست تبدیل می گردد.
✳️ کیست آدنوما
این نوع کیست ها بر روی سطح تخمدان ها تشکیل شده و حاوی یک ماده و یا مایع مخاطی هستند.
✳️ کیست درموئید
به کیست هایی گفته می شود که حاوی بافت مانند مو،پوست، استخوان و… هستند و از سلول های بنیادی و جنینی به وجود می آیند. این کیست ها در موارد نادر سرطانی می شوند اما در صورت بزرگ شدن می توانند باعث جابه جایی تخمدان و ایجاد مشکل در جریان خون شوند
✳️ کیست آندومتریوز
اگر سلول های دیواره رحم در جایی خارج از رحم رشد کنند به آن آندومتریوز می گویند که در مواردی به سطح تخمدان چسبیده،رشد کرده و تبدیل به کیست می شوند.
بیشتر بخوانید: پارگی کیست تخمدان
سه فاکتور مهم در درمان کیست تخمدان
تخمدان ها ارگان های لوبیایی شکلی می باشند که بخشی از سیستم دستگاه تناسلی را تشکیل می دهند. سطح تخمدان ها از یک لایه کورتکس پوشیده شده است. خانم ها دارای دوتخمدان هستند که این تخمدان ها در طی سیکل قاعدگی هر 28 روز، تخمک آزاد می کنند. تخمدان ها علاوه برآزاد سازی تخمک وظایفی همچون آزاد کردن هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون را نیز به عهده دارند. برای درمان این عارضه پزشک معالج معمولا سه فاکتور مهم را در نظر می گیرد:
- اندازه و ظاهر کیست
- علائم بالینی بیمار
- سن بیمار و اینکه بیمار در دوران یائسگی قرار دارد یا خیر
در بسیاری از موارد کیست ها بعد از چند ماه خود به خود از بین می روند اما در مواردی که کیست بزرگ شود و علائم و عوارضی را در فرد به وجود آورد و یا پزشک معالج سرطانی بودن کیست را تشخیص دهد، جراحی توصیه می شود.
روشهای درمان کیست تخمدان
در زیر به برخی از روش های درمانی رایج کیست تخمدان اشاره می کنیم:
درمان خود به خودی
برخی از کیست‌ها به صورت خود به خود از بین می‌روند و نیازی به هیچ گونه اقدام درمانی ندارند. این اتفاق معمولا در زمانی می‌افتد که زن هنوز در سن باروری باشد، در این موقع حجم کیست ایجاد شده تقریبا 2 یا 3 سانتی متر است که معمولاً این کیست‌ها در ظرف 8 تا 12 هفته به صورت خود به خود از بین می‌روند.
درمان دارویی
اگر قاعدگی یک خانم به دلیل وجود کیست تخمدان قطع شده باشد، درمان کیست تخمدان از طریق درمان دارویی و یا جراحی انجام می‌گیرد. اگر تغییری در اندازه‌ی کیست تخمدان ایجاد شود (بزرگتر شود) باید فوراً درمان دارویی یا عمل جراحی انجام شود. در این مدت توصیه می‌شود که بیمار از مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا کافئین دار یا مصرف دخانیات جدا دوری کند. همچنین توصیه می‌شود که بیمار آب فراوان بنوشد تا سموم از بدن او دفع شوند.
در برخی مواقع از روشهای درمانی دارویی استفاده می‌شود. استفاده از قرص‌های ضد بارداری (داروهای هورمونی) می‌تواند یک راه درمانی برای از بین بردن کیست باشد. در حقیقت داروهای هورمونی باعث از بین رفتن کیست‌ها نمی‌شوند، حجم کیست‌ها را کاهش نمی‌دهند و هیچ تغییری در آن ها ایجاد نمی‌کنند. بلکه باعث می‌شوند هیچ گونه کیست جدیدی در تخمدان یا روی آن تشکیل نشود.
درمان جراحی کیست تخمدان
جراحی کیست تخمدان زمانی انجام می‌شود که کیست‌ها بزرگ، دردناک، پیچیده یا مشکوک به نوع بدخیمی باشند. این جراحی به دو روش اصلی انجام خواهد شد که در ادامه توضیح می‌دهیم.
جراحی لاپاراسکوپی کیست تخمدان
- این روش معمولاً برای کیست‌های کوچکتر و غیر پیچیده استفاده می‌شود. در لاپاراسکوپی کیست تخمدان، بهترین متخصص زنان چند برش کوچک در شکم ایجاد کرده و با استفاده از یک دوربین کوچک (لاپاراسکوپ) و ابزارهای جراحی کیست را از تخمدان جدا می‌کند. این روش کم‌تهاجمی است و بیمار معمولاً بهبودی سریعی در دوره نقاهت دارد.
جراحی لاپاراتومی کیست تخمدان
- این روش برای کیست‌های بزرگتر، پیچیده یا مشکوک به سرطانی بودن نیز استفاده می‌شود. در لاپاراتومی، برشی بزرگ در ناحیه شکم ایجاد می‌شود و کیست به طور کامل از تخمدان خارج می‌شود. این روش نیاز به بستری طولانی تری در بیمارستان دارد و دوره بهبودی نیز بیشتر طول می‌کشد.
چه روش درمانی معمولا برای کیست تخمدان تجویز می‌شود؟
در واقع روشهای درمانی برای کیست تخمدان بسته به نوع، اندازه و علائم کیست متفاوت است. اگر کیست کوچک و بدون علائم باشد، پزشک ممکن است توصیه کند که چند ماه منتظر بمانید و کیست را با سونوگرافی‌های منظم پیگیری کنید. اگر کیست‌های عملکردی مکرر ایجاد شوند، پزشک قرص‌های ضدبارداری هورمونی را برای تنظیم قاعدگی و جلوگیری از تشکیل کیست‌های جدید تجویز کند. در نهایت، در صورتی که کیست بزرگ باشد، درد زیادی ایجاد کند، مشکوک به بدخیمی باشد یا پس از چند ماه از بین نرود، حتما با جراحی درمان می‌شود.
مزایای درمان به موقع کیست تخمدان
درمان کیست تخمدان می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد که به بهبود سلامت و کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند. برخی از مزایای اصلی عبارتند از:
- یکی از مهم‌ترین مزایای درمان کیست تخمدان، کاهش یا از بین بردن درد و ناراحتی ناشی از کیست است.
- درمان از بروز عوارض جدی مانند پیچ خوردگی تخمدان، ترکیدن کیست یا عفونت جلوگیری می‌کند.
- درمان می‌تواند به بهبود توانایی باردار شدن کمک کند، به‌ویژه در مواردی که کیست‌ها مرتبط با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) باشند.
- درمان و حذف کیست‌های مشکوک می‌تواند خطر بروز سرطان تخمدان را کاهش دهد.
- تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش علائم مرتبط از دیگر مزایای درمان این بیماری برای بانوان است.
- با کاهش درد، ناراحتی و اضطراب ناشی از کیست تخمدان، بیمار می‌تواند کیفیت زندگی بهتری داشته باشد و به فعالیت‌های روزمره خود با آسودگی بیشتری ادامه دهد.
عدم درمان کیست تخمدان چه عوارضی دارد؟
هرچند بسیاری از کیست‌های تخمدان بی‌ضرر هستند و خود به خود از بین می‌روند، اما در صورت داشتن علائم یا شرایط نگران کننده، پیگیری و درمان توسط پزشک ضروری است تا از بروز عوارض جلوگیری شود. عوارض عدم درمان کیست تخمدان عبارتند از:
- پیچ‌خوردگی تخمدان (تورشن تخمدان)
- ترکیدن کیست (راپچر کیست)
- عفونت‌های گسترده
- مشکلات باروری
- خطر تبدیل به سرطان
- عدم تخمک گذاری منظم
- قاعدگی‌های نامنظم، سنگین یا دردناک
- مشکلات گوارشی، مشکلات ادراری یا درد در ناحیه کمر
پیشگیری از کیست تخمدان
برای پیشگیری از کیست تخمدان توصیه می شود نکات زیر را رعایت کنید:
تغییر سبک زندگی و تغذیه
یکی از مهم ترین روش های پیشگیری از کیست تخمدان، پرهیز از خوردن برخی از مواد غذایی مانند فست فود ها می باشد. متاسفانه دردنیای امروز و حرکت زندگی به سمت ماشینی شدن باعث شده که فست فود ها جای خود را در وعده های غذایی روزانه ما پر رنگ کنند. بنابراین سعی کنید تا می توانید از مواد غذایی سالم با فیبر بالا و همچنین از میوه ها و سبزیجات تازه استفاده نمایید.
ورزش
امروزه بسیاری از مردم در مسافت های کوتاه نیز از ماشین استفاده می کنند که سبب بی تحرکی و چاقی در این افراد می شود. چاقی از موارد مهمی می باشد که موجب تشدید بیماری کیست تخمدان و سندروم پلی کیستیک می گردد. بنابراین برای غلبه به این مشکل پیاده روی منظم و تقریبا 150 دقیقه در هفته توصیه می شود.
کاهش استرس
استرس و اضطراب باعث افزایش هورمون کورتیزول بر بدن می شودکه در دراز مدت می تواند آسیب های فراوانی به روح و جسم افراد بزند.امروزه ثابت شده که استرس از فاکتور های موثر بر تشکیل کیست در تخمدان می باشد.پس سعی کنید تا جایی که می توانید از محیط های پر استرس دوری کنید.
برای درمان کیست تخمدان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای درمان کیست تخمدان، باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. این پزشکان در تشخیص و درمان مشکلات مربوط به سیستم تولید مثل زنان، از جمله کیست‌های تخمدان، تخصص دارند. اگر کیست تخمدان شما به جراحی نیاز داشته باشد، متخصص زنان و زایمان قادر به انجام جراحی‌های مورد نیاز مانند لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی است. همچنین، در صورت نیاز به درمان‌های دارویی یا هورمونی، متخصص زنان و زایمان می‌تواند داروهای مناسب را تجویز کند و پیگیری‌های لازم را انجام دهد. دکتر لیلا سلطانی به عنوان بهترین دکتر زنان در غرب تهران شناخته شده است که تاکنون نتایج فوق العاده ای را بدون ایجاد عوارض برای بیماران خود رقم زده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه درمان از ایشان مشاوره بگیرید.
سوالات متداول درمان کیست تخمدان
در صورتی که کیست ها ساده و در اندازه های کوچکی باشند امکان بارداری با وجود آنها امکان پذیر است. اما برخی از کیست ها مانند کیست شکلاتی و آندومتریوز به دلیل بزرگ بودن و ایجاد احساس درد بر روی تخمدان می توانند مشکلاتی همچون ناباروری را برای فرد ایجاد کنند. بنابراین برای تمام بانوانی که در سنین باروری هستند انجام معاینات و چکاپ های دوره ای لازم و ضروری باشد.
فیبروم ها تومور های سفت و فشرده ای هستند که از شلول های عضلانی و سفت بافت همبند تشکیل شده اند در حالی که کیست ها،کیسه های پر مایع می باشند و هر دو می توانند باعث ایجاد درد در ناحیه لگن و شکم شوند و تا حدودی علائم مشابهی دارند.
معمولاً پزشک معالج با توجه به وضعیت و علائم هر بیماردرمان متفاوتی را در نظر می گیرد. در صورتی که صلاحدید وانتخاب متخصص زنان و زایمان روش دارویی باشد، استفاده از قرص های جلوگیری مناسب ترین گزینه است. البته قرض های پروژسترونی نیز می تواند بر روی درمان تاثیر بگذارد.
در بسیاری از موارد کیست‌های تخمدان خود به خود از بین می‌روند، به ویژه اگر کیست‌ها کوچک و یا ناشی از چرخه قاعدگی باشند. این نوع کیست‌ها معمولاً بدون نیاز به درمان خاصی در عرض چند هفته تا چند ماه به طور ناگهانی ناپدید می‌شوند. معمولاً بهترین متخصص زنان برای بررسی وضعیت کیست و اطمینان از اینکه مشکلات دیگری در ناحیه تخمدان وجود ندارد، سونوگرافی‌های مکرر را توصیه می‌کند. اگر کیست به مرور زمان کوچک شود یا ناپدید شود، نیازی به مداخله پزشکی نیست.
خیلی درد داره
سلام…مجرد هستم.بخاطر کیست چسبیده به تخمدان ۳ورق قرص ال دی با دستور پزشک مصرف کردم،امروز که پریود شدم یه ترشح چربی مانند به اندازه ۲ انگشت رو نوار بهداشتی بود…آیا طبیعی بوده یا نه!!
سلام طبیعی هست و مشکلی ندارد. اگر همراه با این ترشحات سوزش و خارش و بوی بد احساس کردید باید ویزیت بشید و دارو استفاده کنید.
سلام وقتتون ۲۳ سالمه رفتم سونوگرافی گفتن کیست دارین ی شربت گیاهی دادن با ی ورقه قرص مصرف کردم پریود شدم ولی بعد ازتموم شدن داروهام بازم پریودنشدم و‌همراه با بوی بداز ناحیم ودرد شکم و ادار مکرر همراه هستم
سلام نمی دانم چه داروهای گیاهی برای شما تجویز شده اما برای این مشکل کیست باید حضوری مراجعه کنید تا سایز و نوع کیست را تشخیص دهیم و برای پریود منظم و درمان کیست برای شما دارو تجویز شود.