درمان کیست تخمدان

امروزه یکی از بیماری های بسیارشایع در بین خانم ها، بیماری کیست تخمدان می باشد و معمولا دردوره سنی 18 تا 44 سال اتفاق می افتد. در این مقاله قصد داریم به موضوعاتی مانند کیست تخمدان و علائم آن، انواع کیست تخمدان و روش های درمان این عارضه بپردازیم.

کیست تخمدان چیست

معمولا کیست‌ها بافت‌های سرطانی خوشخیمی هستند که با روش‌های مختلفی قابل درمان می‌باشند. معمولاً پزشک هنگام درمان به سایز کیست و محتوای داخلی آن (‌جامد، مایع یا مخلوط) توجه می‌‌کند. کیست‌های پر از مایع معمولاً سرطانی نمی‌باشند. ولی کیست‌های پر شده از مواد جامد یا مخلوط جامد و مایع احتیاج به آزمایش‌های تکمیلی برای تعیین وجود سرطانی بودن کیست دارند.

سه فاکتورمهم در درمان کیست تخمدان

تخمدان ها ارگان های لوبیایی شکلی می باشند که بخشی از سیستم دستگاه تناسلی را تشکیل می دهند. سطح تخمدان ها از یک لایه کورتکس پوشیده شده است. خانم ها دارای دوتخمدان هستند که این تخمدان ها در طی سیکل قاعدگی هر 28 روز، تخمک آزاد می کنند. تخمدان ها علاوه برآزاد سازی تخمک وظایفی همچون آزاد کردن هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون را نیز به عهده دارند.برای درمان این عارضه پزشک معالج معمولا سه فاکتور مهم را در نظر می گیرد:

• اندازه و ظاهر کیست
• علائم بالینی بیمار
• سن بیمار و اینکه بیمار در دوران یائسگی قرار دارد یا خیر

در بسیاری از موارد کیست ها بعد از چند ماه خود به خود از بین می روند اما در مواردی که کیست بزرگ شود و علائم و عوارضی را در فرد به وجود آورد و یا پزشک معالج سرطانی بودن کیست را تشخیص دهد، جراحی توصیه می شود.

4 علت اصلی تشکیل کیست تخمدان:

• آندومتریوز: این عارضه زمانی اتفاق می افتد که بافت طبیعی رحم(آندومتر) در جایی غیر از رحم برای مثال بر روی رحم، لوله های فالوپ، تخمدان ها، واژن و رکتوم رشد کند. در برخی موارد آندومتریوز باعث تشکیل کیست تخمدان می شود.
• سندروم تخمدان پلی کیستیک (pco):در این عارضه کیست های کوچکی بر روی تخمدان تشکیل می شود.
• عفونت لگنی
• فیبروم ها
• بارداری

علائم کیست تخمدان:

معمولا کیست های تخمدان علائمی ندارند و اما در برخی موارد که کیست پاره شده و خونرسانی به تخمدان ها مختل می شود، علائمی را ازخود نشان می دهند که عبارتند از :

• درد های مزمن لگنی
• درد حین رابطه جنسی
• احساس نیاز به دفع فوری ادرار
• ناباروری
• برهم خوردن نظم سیکل قاعدگی
• افزایش رشد موهای زائد در چانه، سینه و گردن
• نفخ و حالت تهوع
• بروز جوش های قرمز و هورمونی در چانه و پیشانی

انواع کیست تخمدان :

• کیست فولیکولی:

هر تخمک در دوران تکامل خود در داخل فولیکول قرار می گیرد و در اواسط دوران پریودی این فولیکول پاره شده و تخمک به رحم منتقل می شود وآن را برای تولید مثل و باروری آماده می کند. در صورتی که این فولیکول پاره نشود، تخمک به رشد خود ادامه داده وتبدیل به کیست می شود.

• کیست جسم زرد(corpus luteum):

همان طورکه گفته شد وقتی تخمک از فولیکول آزاد می شود به سمت رحم رفته و استروژن و پروژسترون تولید می کند که به این فولیکول جسم زرد می گویند. جسم زرد در واقع درآماده کردن آندومتر برای لانه گزینی نقش مهمی دارد. در صورتی مایع درون فولیکول انباشته شود جسم زرد به کیست تبدیل می گردد.

• کیست آدنوما:

این نوع کیست ها بر روی سطح تخمدان ها تشکیل شده و حاوی یک ماده و یا مایع مخاطی هستند.

• کیست درموئید:

به کیست هایی گفته می شود که حاوی بافت مانند مو،پوست، استخوان و… هستند و از سلول های بنیادی و جنینی به وجود می آیند. این کیست ها در موارد نادر سرطانی می شوند اما در صورت بزرگ شدن می توانند باعث جابه جایی تخمدان و ایجاد مشکل در جریان خون شوند

• کیست آندومتریوز:

اگر سلول های دیواره رحم در جایی خارج از رحم رشد کنند به آن آندومتریوز می گویند که در مواردی به سطح تخمدان چسبیده،رشد کرده و تبدیل به کیست می شوند.

روشهای درمان کیست تخمدان

• برخی از کیست‌ها به صورت خود به خود از بین می‌روند و نیازی به هیچ گونه اقدام درمانی ندارند. این اتفاق معمولا در زمانی می‌افتد که زن هنوز در سن باروری باشد، در این موقع حجم کیست ایجاد شده تقریبا 2 یا 3 سانتی متر است که معمولاً این کیست‌ها در ظرف 8 تا 12 هفته به صورت خود به خود از بین می‌روند.

• اگر قاعدگی یک خانم به دلیل وجودکیست تخمدان قطع شده باشد، درمان کیست تخمدان از طریق درمان دارویی و یا جراحی انجام می‌گیرد. اگر تغییری در اندازه‌ی کیست تخمدان ایجاد شود (بزرگتر شود) باید فوراً درمان دارویی یا عمل جراحی انجام شود. در این مدت توصیه می‌شود که بیمار از مصرف نوشیدنی‌های الکلی یا کافئین دار یا مصرف دخانیات جدا دوری کند. همچنین توصیه می‌شود که بیمار آب فراوان بنوشد تا سموم از بدن او دفع شوند.

• در برخی مواقع از روش‌های درمانی دارویی استفاده می‌شود. استفاده از قرص‌های ضد بارداری (داروهای هورمونی) می‌تواند یک راه درمانی برای از بین بردن کیست باشد. در حقیقت داروهای هورمونی باعث از بین رفتن کیست‌ها نمی‌شوند، حجم کیست‌ها را کاهش نمی‌دهند و هیچ تغییری در آن ها ایجاد نمی‌کنند. بلکه باعث می‌شوند هیچ گونه کیست جدیدی در تخمدان یا روی آن تشکیل نشود.

• در برخی از مواقع حجم کیست ایجاد شده بسیار فراتر از آن است که بتوان با روش دارویی درمان کرد. لذا پزشک مجبور است از روش جراحی برای از بین کیست تخمدان استفاده نماید. اگر آزمایش‌ها و نمونه‌برداری از بافت نشانگر بدخیم بودن آن است، ممکن است لازم باشد قسمتی از بافت تخمدان و یا در موارد پیشرفته کل تخمدان برداشته شود.

راه های پیشگیری از کیست تخمدان :

1. تغییر سبک زندگی و تغذیه:

یکی از مهم ترین روش های پیشگیری از کیست تخمدان، پرهیز از خوردن برخی از مواد غذایی مانند فست فود ها می باشد. متاسفانه دردنیای امروز و حرکت زندگی به سمت ماشینی شدن باعث شده که فست فود ها جای خود را در وعده های غذایی روزانه ما پر رنگ کنند. بنابراین سعی کنید تا می توانید از مواد غذایی سالم با فیبر بالا و همچنین از میوه ها و سبزیجات تازه استفاده نمایید.

2. ورزش:

امروزه بسیاری از مردم در مسافت های کوتاه نیز از ماشین استفاده می کنند که سبب بی تحرکی و چاقی در این افراد می شود. چاقی از موارد مهمی می باشد که موجب تشدید بیماری کیست تخمدان  و سندروم پلی کیستیک می گردد. بنابراین برای غلبه به این مشکل پیاده روی منظم و تقریبا 150 دقیقه در هفته توصیه می شود.

3. کاهش استرس:

استرس و اضطراب باعث افزایش هورمون کورتیزول بر بدن می شودکه در دراز مدت می تواند آسیب های فراوانی به روح و جسم افراد بزند.امروزه ثابت شده که استرس از فاکتور های موثر بر تشکیل کیست در تخمدان می باشد.پس سعی کنید تا جایی که می توانید از محیط های پر استرس دوری کنید.

سوالات متداول

آیا بارداری با وجود کیست تخمدان امکان پذیراست

در صورتی که کیست ها ساده و در اندازه های کوچکی باشند امکان بارداری با وجود آنها امکان پذیر است. اما برخی از کیست ها مانند کیست شکلاتی و آندومتریوز به دلیل بزرگ بودن و ایجاد احساس درد بر روی تخمدان می توانند مشکلاتی همچون ناباروری را برای فرد ایجاد کنند. بنابراین برای تمام بانوانی که در سنین باروری هستند انجام معاینات و چکاپ های دوره ای لازم و ضروری باشد.

آیا کیست تخمدان با فیبروم فرق دارد

فیبروم ها تومور های سفت و فشرده ای هستند که از شلول های عضلانی و سفت بافت همبند تشکیل شده اند در حالی که کیست ها،کیسه های پر مایع می باشند و هر دو می توانند باعث ایجاد درد در ناحیه لگن و شکم شوند و تا حدودی علائم مشابهی دارند.

بهترین روش درمان کیست تخمدان چیست 

معمولاً پزشک معالج با توجه به وضعیت و علائم هر بیماردرمان متفاوتی را در نظر می گیرد. در صورتی که صلاحدید وانتخاب متخصص زنان و زایمان روش دارویی باشد، استفاده از قرص های جلوگیری مناسب ترین گزینه است. البته قرض های پروژسترونی نیز می تواند بر روی درمان کیست تخمدان تاثیر بگذارد.