یکی از دغدغه های مادران باردار این است که زایمان طبیعی چگونه است؟ مراحل زایمان طبیعی چیست؟ و… در پاسخ به این سوالات باید بگوییم که زایمان در هر فرد با دیگری متفاوت است و نمی توان علائم و نشانه های دقیق و کلی بیان کرد. حتی ممکن است زایمان های مختلف یک خانم در دفعات مختلف با یکدیگر متفاوت باشند. بنابراین پاسخ دقیقی برای علائم زایمان طبیعی وجود ندارد اما به طور کلی مراحل زایمان طبیعی را در ادامه توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.
مراحل زایمان طبیعی و تولد نوزاد چگونه صورت می گیرد؟
پروسه زایمان به سه مرحله تقسیم می شود که عبارتند از:
مرحله اول زایمان : ابتدای زایمان و درد فعال
اولین مرحله در روند زایمان مرحله درد زایمان است. مرحله نخست زایمان از زمانی که رحم بیمار شروع به انقباض منظم می کند تا زمانی که سرویکس (انتهای رحم بوده که به داخل کانال زایمانی باز شده و به نوزاد اجازه تولد می دهد) ده سانتی متر یا کاملا اتساع یافته، تعریف می شود. در مرحله اولیه زایمان انقباضات رحمی باعث حرکت نوزاد در کانال تولد می شود. مرحله اول زایمان یکی از طولانی ترین مراحل زایمان است که خود شامل دو بخش مرحله اولیه زایمان یا مرحله نهفته (early labor) و مرحله فعال زایمان (active labor) می باشد. در مرحله اولیه زایمان همانطور که گفتیم انقباضاتی در ناحیه رحم اتفاق می افتد تا جنین را در کانال تولد حرکت دهد در این هنگام امکان دارد مادر متوجه ترشحاتی بی رنگ یا خونی در واژن شود که طبیعی است. این مرحله با توجه به تعداد دفعات زایمان برای هر فرد متفاوت است. در صورتی که کیسه آب پاره شود باید به پزشک مراجعه کنید. در مرحله اولیه زایمان مادر باید موارد زیر را جهت تسکین درد زایمان انجام دهد:
- قدم زدن
- تمرینات تنفسی
- استحمام
- گوش دادن به موزیک آرامش بخش
- تغییر حالت های بدن و تحرک
مرحله فعال زایمان
در مرحله فعال زایمان کودک به زمان تولد نزدیک می شود. در این مرحله از مراحل زایمان دهانه رحم در حدود 6 الی 10 سانتی متر گشاد می شود و اقباضات رحمی شدیدتر خواهد شد. در این زمان ممکن است مادر در نواحی پاها و کمر دچار درد و گرفتگی شود و احساس حالت تهوع داشته باشد. در مرحله فعال زایمان امکان پاره شدن کیسه آب وجود دارد و مادر باید به بیمارستان جهت زایمان منتقل شود. در صورتی که احساس درد شدیدی داشتید می توانید درخواست مسکن و بی حسی برای داشتن یک زایمان طبیعی بدون درد را داشته باشید که البته طبق تجویز پزشک انجام خواهد شد.
مرحله دوم زایمان : تولد نوزاد
در مرحله دوم زایمان زمان تولد نوزاد فرا رسیده است. تولد نوزاد در زایمان طبیعی یا سزارین برای هر فرد مدت زمان متفاوتی را خواهد داشت. مدت زمان زایمان طبیعی به تعداد دفعات زایمان مادر و… بستگی دارد. تنها کاری که مادر باید در این مرحله انجام دهد این است که برای کمک به خروج نوزاد از رحم فشار وارد کند. تا زمانی که سر نوزاد خارج شود این فشار باید ادامه داشته باشد. هنگامی که سر نوزاد خارج شود بدن نیز به سرعت خارج خواهد شد.
مرحله سوم زایمان : تحویل جفت
بعد از پایان تولد نوزاد و خارج شدن نوزاد از رحم درد تا حد زیادی در بدن مادر کاهش می یابد. در مرحله سوم زایمان جفت تحویل داده می شود. این مرحله به طور تقریبی بین 5 تا 30 دقیقه زمان خواهد برد. در این مرحله تنها آرامش خود را حفظ کنید و سعی کنید قوای خود را بازیابید. بعد از زایمان طبیعی انقباضات رحم ادامه دارد تا زمانی که به حالت قبلی خود بازگردد. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که نیاز به ترمیم واژن می باشد بعد از پایان زایمان با تزریق بی حسی موضعی بخیه هایی را در ناحیه واژن انجام خواهد داد. مرحله فعال زایمان
این سه مرحله از مراحل زایمان برای همه مادرها یکسان بوده ولی زمان آن ها در هر فرد متفاوت است. شایان ذکر است که بگوییم برای اینکه زایمان راحت و ایده آلی را داشته باشید بهتر است که حتما در انتخاب جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی دقت لازم و کافی را انجام دهید چرا که در صورت نداشتن تجربه کافی متخصص زنان عوارض جانبی را به همراه می آورد که ممکن است جبران ناپذیر باشد.
کنترل درد در مراحل زایمان طبیعی
یکی از مهم ترین نگرانی مادران برای زایمان طبیعی تحمل و کنترل درد زایمان است. درد زایمان برای هر فرد با توجه به دفعات تجربه زایمان و تحمل بدنی خود مادر متفاوت است. در صورتی که مادر فعالیت بدنی کافی داشته باشد تا حد زیادی می توان این انقباضات را کنترل کرد. برای کنترل درد در مراحل زایمان مادر باید از تمرین های تنفسی کمک بگیرد تا درد قابل تحمل شود. اما یکی از متداول ترین راه های کاهش درد زایمان طبیعی استفاده از داروهای مسکن و بیهوشی است. یکی دیگر از روش های کاهش درد زایمان روش بلوک اپیدورال می باشد. در روش تسکین درد به روش اپیدورال داروهای مسکن از طریق سوند وارد شده به ناحیه اپیدورال به قسمت نخاع و اعصاب نخاعی وارد می شود. البته از عوارض بی حسی در زایمان می توان به کاهش فشارخون و کاهش ضربان قلب کودک اشاره کرد. البته برای کنترل درد زایمان روش هایی مثل هیپنوتیزم، ریلکسیشن، طب سوزنی و … نیز وجود دارند که ممکن است کمی زمان بر باشد.
زایمان زودرس در مراحل زایمان
یکی دیگر از مراحل زایمان مرحله احساس زایمان زودرس است. در مرحله اول زایمان زودرس، انقباضات به فاصله پنج تا بیست دقیقه می باشند. در مرحله اول زایمان زودرس خانم باردار از اینکه زایمان اتفاق می افتد یا خیر اطمینان کافی ندارد. در این زمان باید کمی صبر و تحمل داشته باشید تا زمان زایمان فرا رسد و یا در غیر این صورت طبق تشخیص پزشک عمل جراحی انجام شود. اما عموما اگر در این مرحله به بیمارستان مراجعه کنید به احتمال زیاد ترخیص خواهید شد. گفته می شود که این مرحله طولانی ترین مرحله بوده و می تواند از چند ساعت تا یک روز طول بکشد.
اقدامات مادر بعد از زایمان
در مرحله بعد از زایمان درد مادر به مرور کمتر خواهد شد. در این زمان مادر باید آرامش خود را حفظ کند و کودک خود را در اغوش گرفته و به نوزاد شیر بدهد. تا زمانی که وضعیت کلی مادر و نوزاد طبیعی شود هردو تحت مراقبت هستند و بعد از تایید سلامت کامل مرخص می شوند.
سخن پایانی
زایمان طبیعی یا زایمان سزارین باید نزد یک جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی حاذق صورت گیرد. بهتر است که مادران نیز تمام مراحل زایمان و مدت زمان آن را در کلاس های بارداری گذرانده باشند تا در حین زایمان هیچ گونه استرس و اضطرابی را نداشته باشند. جهت مشاوره با دکتر لیلا سلطانی متخصص زنان و زایمان و نازایی به صفحه تماس با پزشک یا مشاوره آنلاین مراجعه فرمایید.